Modlitwa więzienna i życiorys Danuty Pilarskiej

 

Okres Świąt Bożego Narodzenia skłania ku refleksji nad swoim życiem, straconymi szansami oraz doświadczonymi kolejami losu. Poniżej prezentuję refleksyjny wiersz-modlitwę więzienną napisaną po latach przez Danutę Pilarską.  Prezentowana wersja jest jedynie uzupełniona w dwóch miejscach, aby pełniej oddać jego odbiór przez czytelnika.

 

Modlitwa

                                     W wigilię Bożej Nocy, w wieczór Twych narodzin,

                                     O co mam prosić i płakać zza kraty więziennej?

                                     Powtarzam modlitwę [niezmiennie][1] jak co dzień

                                     I czekam pierwszej gwiazdy wśród nocy złej ciemnej

 

                                     Kolędy już śpiewają za ścianą [sekretnie]

                                     A ja skulona w kącie pryczy proszę swego Boga:

                                     Oddal ode mnie Panie słabość i strach w śledztwie

                                      I niech nie zmylę śladu na stu fałszywych drogach

 

                                       Bądź wola Twoja tutaj i z tamtej strony bramy

                                       Ludziom z mojej sprawy daj doznać lepszej doli

                                       I odpuść nasze winy jak my odpuszczamy…

                                       A daj nam dzisiaj chleba w dniu głodu i niewoli

 

                                       W wigilię Bożej Nocy w wieczór Twych świętych narodzin

                                       Zawiał mi śnieg okienko w celi mej podziemnej

                                       Powtarzam, jak modlitwę codzienność martwych godzin,

                                        I czekam pierwszej Gwiazdy wśród nocy złej ciemnej[2].

 

Danuta Pilarska urodziła się 22 lutego 1929 r. w Kobryniu. Była córką zawodowego żołnierza Mariana Pilarskiego[3] i Wiery Samczuk[4]. W Kobryniu przebywała do 1940 r., gdzie w okresie 1936-1940 ukończyła pięć klas szkoły powszechnej. W grudniu 1940 r. wraz z rodzicami przyjechała do Tyszowiec. Tam zamieszkali w Podborze u Stanisława Jaremczuka, będącego krewnym jej rodziny. Do 1942 r. ukończyła kolejne dwie klasy szkoły powszechnej. W okresie 1944 - 1949 r. ukończyła cztery klasy gimnazjum w Tyszowcach. Uczęszczała do liceum w Tyszowcach, gdzie uczyła się w klasie o profilu przyrodniczym.

            W dniu 27 maja 1949 r. zdała egzamin maturalny i uzyskała świadectwo dojrzałości. W dniu 13 października 1949 r. została przyjęta na Wydział Humanistyczny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie. Studiowała tam przez 7 miesięcy.

Od czerwca 1950 r. była współpracownikiem oddziału Stanisława Pakosa „Wrzosa” z II Inspektoratu Zamojskiego Armii Krajowej, a także Polskiej Armii Narodowej[5]. Miała za zadanie m.in. skontaktować Mariana Ciszewskiego „Makarona” z podziemiem antykomunistycznym działającym na Zamojszczyźnie. W styczniu 1951 r. skontaktowała „Makarona” z oddziałem Jana Leonowicza „Burty”. Wcześniej jak się wydaje na wysokości lata 1949 r. pomagała w kontaktach konspiracyjnych z ojcem M. Pilarskim. 

W dniu 13 lutego 1951 r. przebywała w mieszkaniu Mieczysława i Julii Zyjewskich przy ul. 3 maja 13/15 w Zamościu, które było lokalem kontaktowym Polskiej Armii Narodowej. Wraz z nią byli tam żołnierze II Inspektoratu Zamojskiego AK Ryszard Wiński „Dziadek” i Kazimierz Piotrowski „Czarny”, „Cygan”. Tego dnia przybyli tam funkcjonariusz Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, dalej PUBP, w Zamościu, celem zatrzymania Mieczysława Zyjewskiego. Na chwilę przed ich wejściem mieszkanie opuścił „Dziadek”. Pilarska i „Cygan” po jakimś czasie wyszli z mieszkania, lecz na klatce schodowej zostali zatrzymani przez funkcjonariuszy PUBP. „Cygan” zginął próbując się bronić. Pilarska została zatrzymana. W mieszkaniu została jej teczka, w której podczas rewizji znaleziono rewolwer Nagan i dwa granaty. Postanowieniem WPR w Lublinie z 13 lutego 1951 r. została tymczasowo aresztowana jako podejrzana o czyn z art. 86 § 2 KKWP. 17 lutego 1951 r. została osadzona w areszcie PUBP Zamość. W tym samym miesiącu przekazano ją do dyspozycji Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie i osadzona w więzieniu na Zamku w Lublinie. Przebywała również w areszcie UB na ul. Szopena w Lublinie m.in. wspólnie z Rozalią Taraszkiewicz-Otta.

W dniu 30 kwietnia 1952 r. została oskarżona o udzielanie, w okresie od czerwca 1950 r. do 13 lutego 1951 r,. pomocy oddziałom zbrojnym II Inspektoratu Zamojskiego AK, w tym poprzez udzielanie żywności i kwatery; radia i maszyny do pisania w celu tworzenia „gazetek”; skontaktowania żołnierzy „Wrzosa” z PAN; oraz „Makarona” z „Burtą tj. o czyny z art. 28 w zw. z art. 86 § 2 KKWP. Nadto oskarżono ją o podżeganie Ryszarda Wińskiego „Dziadka” do uwolnienia członka PAN Zbigniewa Uchnasta „Sylwana”, przebywającego po ujęciu pod strażą MO w szpitalu, tj. o czyn z art. 27 w zw. z art. 1 § 1 dekretu  z 13 czerwca 1946 r. Sprawa sądowa D. Pilarskiej została rozpoznana przez skład sądu pod przewodnictwem kpt. Czesława Lipskiego w dniu 13 czerwca 1952 r. Oskarżona występowała bez obrońcy. Wyrokiem WSR w Lublinie z 13 VI 1952 r. sygn. Sr 353/52 za czyn z art.28 w zw. z art. 86 § 2 KKWP skazana na 7 lat więzienia, utratę praw publicznych na lat 3 i przepadek mienia na Skarb Państwa. Na poczet kary zaliczono okres pozbawienia wolności od 13 lutego 1951 r. Uniewinniono ją od drugiego zarzucanego jej czynu. Wyrok uprawomocnił się 20 czerwca 1952 r.

Karę odbywała w więzieniu na Zamku w Lublinie. Tutaj też długi czas przebywała w szpitalu więziennym z uwagi na stan zdrowia. W listach prosiła o leki i zastrzyki wzmacniające organizm. Postanowieniem WSR w Lublinie z dnia 10 kwietnia 1953 r., w wyniku zastosowanej amnestii z 22 listopada 1952 r., zmniejszono jej wymiar kary do 4 lat i 8 miesięcy. Następnie w dniu 15 czerwca 1953 r. prośbę o jej przedterminowe zwolnienie wniosła Wiera Pilarska. W dniu 13 lipca 1953 r. WPR w Lublinie złożył wniosek o fakultatywne przedterminowe zwolnienie z więzienia, bowiem znajdowała się w ciężkim stanie zdrowia oraz odbyła połowę zasądzonej kary. Postanowieniem WSR w Lublinie z dnia 15 lipca 1953 r. orzeczono warunkowe przedterminowe zwolnienie z oznaczeniem okresu próby do 13 października 1955 r. Tego samego dnia wydano zarządzenie o jej zwolnieniu W dniu 16 lipca 1953 r. o godz. 16.00 Danuta Pilarska opuściła więzienie na Zamku w Lublinie.

W 1967 r. ukończyła korespondencyjnie Liceum Pedagogiczne w Lublinie i 27 lipca 1967 r. uzyskała świadectwo dojrzałości tego liceum. Pracowała jako nauczyciel języka polskiego i wychowawca w internacie w Siedliszczu a następnie była nauczycielką w Ropczycach, Katowicach oraz wychowawcą w domu dziecka w Sosnowcu.

Jej akta więzienne z Lublina zostały wybrakowane protokołem brakowania akt nr 1/78 z 11 IV 1978 r. Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 1991 r. Sąd Wojewódzki w Lublinie sygn. IV Ko 200/91 stwierdził nieważność wyrok WSR w Lublinie o sygn. Sr 353/52. Sąd uznał, że Danuta Pilarska została skazana za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Była członkiem Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego. Została odznaczona Śląskim Krzyżem „Warszyca” (1 X 1995) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (29 V 1992 r.) oraz odznaką „Za zasługi dla województwa katowickiego”. Zmarła 9 stycznia 2014 r. w Bytomiu i tam została pochowana.

IPN Lu 30/246,

IPN Lu 206/48, k. 8, 52,

J. Kiełboń, Więźniarki polityczne Lubelszczyzny 1944-1956, Lublin 2018, s. 377,

A. Kruczek, W celi ze szczurami, „Nasz Dziennik”, Nr 46 (4585) z 23-24 II 2013 r.,

List Danuty Pilarskiej, Archiwum Andrzeja Rymuta,

Świadectwo dojrzałości Danuty Pilarskiej, 27 V 1949 r., Archiwum Andrzeja Rymuta,

Świadectwo dojrzałości Danuty Pilarskiej z Liceum Pedagogicznego, 27 VII 1967 r., Archiwum Andrzeja Rymuta,

Pismo KUL potwierdzające złożenie dokumentów na studia, 13 X 1949 r., Archiwum Andrzeja Rymuta,

Legitymacja nr 271a-92-2 Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Warszawa, 20 V 1992 r., Archiwum Andrzeja Rymuta,

Legitymacja nr 74/10/95 Śląskiego Krzyża „Warszyca”, Katowice, 1 X 1995 r., Archiwum Andrzeja Rymuta.

 

                                                                                                     Bartłomiej Szyprowski

---

[1] Wyrazy w nawiasach kwadratowych dodane przez B. Szyprowskiego za zgodą Andrzeja Rymuta 20 XII 2020 r.

[2] Wiersz zawarty w liście D. Pilarskiej, Archiwum A. Rymuta, kopia w zbiorach B. Szyprowskiego.

[3] Marian Pilarski „Grom”, „Jar”, „Bończa”, „Olgierd” był w okresie okupacji niemieckiej żołnierzem AK, a następnie po 1944 r. jednym z dowódców WiN oraz II Inspektoratu Zamojskiego AK. Wyrokiem WSR w Lublinie z 16 X 1952 r. został skazany na karę śmierci. Stracony 4 III 1952 r.

[4] Wyrokiem WSR w Lublinie z 27 I 1951 sygn. Sr 44/51 została skazana z art. z art. 18 § 1 dekretu z 13 VI 1946 r. w zw. z art. 86 § 2 KKWP. na 1 rok więzienia.

 [5] Według Janiny Kiełboń Danuta Pilarska w styczniu 1946 r. złożyła przysięgę w WiN na ręce Stanisława Biziora „Eama” i przyjęła pseudonim „Dana”. Miała pełnić funkcję łączniczki komendy obwodu WiN Zamość oraz II Inspektoratu Zamojskiego AK, J. Kiełboń, Więźniarki polityczne Lubelszczyzny 1944-1956, Lublin 2018, s. 377. Okoliczność ta jednak nie znalazła potwierdzenia w stawianych jej zarzutach karnych, ani przywołanej przez J. Kiełboń literaturze, zaś D. Pilarska wskazywała, że 15 VIII 1946 r., gdy uczestniczyła w uroczystości rodzinnej ojca poznała dopiero członków WiN, zaś wcześniej ich nie znała.  To zdaje się przeczyć jej przynależności do do Obwodu WiN Zamość.

Stanisław Rajtar (1923-1992)

Stanisław Rajtar (1923-1992) ps. Radwan, Śmiguła

Zdjęcie z 1987 r. IPN

Urodził się 24 stycznia 1923 r. w Dubie. Był synem Marcina i Marii zd. Adamczyk, W rodzinie oprócz niego było rodzeństwo: Genowefa (ur. 1918 r.), Jan (ur. 1920 r.) oraz Feliks (ur. 1921 r.). Młody "Radwan" ukończył 3 klasy szkoły powszechnej , a później zajmował się rolnictwem.

Od 1944 r. był żołnierzem 6 plutonu kompanii AK „Wiklina” dowodzonej przez Józefa Kaczoruka „Ryszarda”, gdzie posługiwał się pseudonimem „Radwan”.

Od sierpnia 1944 r. do połowy października 1944 r. był żołnierzem 3. Dywizji Artylerii w Trawnikach, skąd zdezerterował.

W dniu 14 kwietnia 1947 r. ujawnił się w PUBP w Zamościu. Później pracował w gospodarstwie rodziców. 

Od lutego 1949 r. był członkiem II Inspektoratu Zamojskiego AK, gdzie pełnił funkcję łącznika. Brał również udział w akcjach przeprowadzanych przez oddział Ludwika Rogalskiego „Kanciarza”. Podczas akcji UB przeciwko żołnierzom II Inspektoratu uniknął aresztowania i zaczął się ukrywać.  Początkowo ukrywał się samotnie u różnych gospodarzy m.in. Antoniego Kornasa, Jana Żyły i Jana Bentkowskiego, a następnie wstąpił do oddziału Wincentego Mieczysława Wróblewskiego „Szuma”.

W lipcu 1951 r. przeszedł do oddziału Henryka Kwaśniewskiego „Luxa”, który wkrótce opuścił i ukrywał się samotnie  u różnych gospodarzy m.in. w stodole Kazimierza Cygana w Kol. Dub oraz w Zubowicach. 

W dniu  2 sierpnia 1951 r. wyjechał z terenu Lubelszczyzny i przebywał początkowo na terenie Wałbrzycha i Wrocławia. Używał fałszywego nazwiska Stefan Grabowski. Następnie wyjechał do Łodzi, gdzie od maja 1953 r. pracował w prywatnej firmie elektromonterskiej Jana Mironienko w Pabianicach.

W dniu  19 maja 1953 r. został zatrzymany przez MO w Pabianicach podczas próby wyrobienia dowodu osobistego i  został przekazany do KWMO w Łodzi.

Postanowieniem Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Łodzi  z 21 maja 1953 r. został tymczasowo aresztowany do dnia 19 lipca 1953 r.

W dniu 21 czerwca 1953 r. gdy był przewożony pociągiem na Lubelszczyznę uciekł eskortującym go milicjantom. Ukrywał się na terenie biłgorajskim. 23 czerwca 1953 r. dostał się w ręce bezpieki  (według jednych źródeł został zatrzymany przez funkcjonariuszy KPMO w Biłgoraju a według innych sam się zgłosił).

W dniu 15 października 1953 r. został osadzony w więzieniu na Zamku w Lublinie, a następnie w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie z 19 marca 1954 r. sygn. Sr 439/53 został skazany na 12 lat więzienia i karę odbywał w więzieniu we Wronkach.

Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z 31 marca 1964 r. został warunkowo zwolniony. Więzienie opuścił 6 kwietnia 1964 r.

Zmarł 23 marca 1992 r. w Kaliszu i został pochowany na cmentarzu miejskim w Kaliszu.

Postanowieniem SW w Kaliszu z 10 września 1998 r. unieważniono wydany na niego wyrok WSR w Lublinie sygn. Sr 439/53 uznając, że  działał na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Od 30 września 1970 r. był żonaty z Izabelą Borowiak.

Poniżej dokumenty udostępnione mi przez Panią Izabelę Borowiak-Rajtar

 

Z wizytą u Andrzeja Rymuta - wnuka płk Mariana Pilarskiego

Podczas niedawnej wizyty u Pana Andrzeja Rymuta w jednym z pokoi zauważyłem ciekawą ekspozycję rodzinnych fotografii oraz odznaczeń i zaświadczeń.
Warto w tym miejscu uzupełnić o niewielki rys historyczny przedstawione dokumenty.
Zdjęcia przedstawiają od góry: Danutę Pilarską (po zmianie nazwiska Danuta Pilarska-Rymut), jej rodziców - Mariana Pilarskiego i Wierę Pilarską, oraz zdjęcie małej Danusi z rodzicami.

Pan Andrzej Rymut jest synem Danuty Pilarskiej-Rymut i wnukiem płk. Mariana Pilarskiego - twórcy i inspektora II Inspektoratu Zamojskiego Armii Krajowej.
Inspektorat, który powołano w 1948 r., jako zwarta struktura działał do chwili aresztowań kierownictwa w kwietniu 1950 r., zaś jego nieliczni żołnierze trwali w antykomunistycznym oporze nawet do 1954 r. kiedy aresztowano z bronią w ręku Czesława Szewluka "Orlika".
Marian Pilarski przed wybuchem II wojny światowej był żołnierzem 83. Pułku Strzelców Poleskich (pspls) w Kobryniu. W okresie niemieckiej okupacji, po powrocie do Tyszowiec, był żołnierzem AK, w tym dowódcą 21. Kompanii Tyszowieckiej, w obwodzie Tomaszów Lubelski. Po zajęciu terenu Zamojszczyzny przez struktury związane z "Polską Lubelską" dalej działał w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość. W kwietniu 1950 r. został aresztowany przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP) w Zamościu, a następnie skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy (WSR) w Lublinie na karę śmierci i stracony na Zamku Lubelskim w dniu 4 marca 1952 r.

Wiera Pilarska, babcia Pana Andrzeja, udzieliła pomocy medycznej Marianowi Pilarskiemu rannemu w bitwie pod Komarowem i Tyszowcami w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. Gdy jej mąż Marian służył w 83. pspls przebywała w Kobryniu i była zaangażowana w działalność społeczno-oświatową m.in. w 1937 r. była przewodniczącą Komitetu Opiekuńczego Szkoły Powszechnej w Jagminowie im. Korpusu Podoficerów 83 pspls. Przez okres okupacji niemieckiej przebywała w Podborze koło Tyszowiec, gdzie zajmowała się domem i dziećmi. W dniu 18 kwietnia 1950 r., na fali aresztowań związanych z wykryciem II Inspektoratu Zamojskiego AK, została zatrzymana przez PUBP w Tomaszowie Lubelskim. Wyrokiem WSR w Lublinie z dnia 27 stycznia 1951 r. została skazana na karę  roku więzienia. Zmarła w dniu 4 czerwca 1980 r. 

Danuta Pilarska-Rymut, mama Pana Andrzeja, która urodziła się w 1929 r. w Kobryniu, w czasie okupacji przebywała Podborze koło w Tyszowiec. Była współpracownikiem II Inspektoratu Zamojskiego AK m.in. żołnierzy oddziału Stanisława Pakosa „Wrzosa” z II Inspektoratu Zamojskiego AK oraz była członkiem antykomunistycznej Polskiej Armii Narodowej (PAN), która m.in. współpracowała z żołnierzami oddziału Jana Leonowicza "Burty". W dniu 13 lutego 1951 r. została zatrzymana przez PUBP Zamość w mieszkaniu Mieczysława Zyjewskiego w Zamościu, które było lokalem kontaktowym PAN. W czasie tego zdarzenia został zastrzelony  przez funkcjonariuszy UB Kazimierz Piotrowski "Cygan" żołnierz oddziału S. Pakosa "Wrzosa". Wyrokiem WSR w Lublinie z 13 czerwca 1952 r. została skazana na 7 lat więzienia. Zmarła w dniu 9 stycznia 2014 r. Została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1992) i Śląskim Krzyżem Warszyca (1995).

Na ekspozycji widoczne są również odznaczenia i zaświadczenia: 
Od góry:
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski - Polonia Restituta, którym została odznaczona Danuta Pilarska-Rymut w dniu 20 maja 1992 r.
-   Medal za Wyzwolenie Kuwejtu, którym został odznaczony Pan Andrzej Rymut za działalność  w polskim kontyngencie wojskowym w Kuwejcie w 1991 r.,  
- odznaka pułkowa 83. pspls w Kobryniu. 

Pozostałe, uzupełniające ekspozycję dokumenty, dotyczą uhonorowania Andrzeja Rymuta za służbę w Wojsku Polskim w ramach Międzynarodowych Sił Zbrojnych w 1991 r. w Arabii Saudyjskiej podczas operacji "Pustynna Burza":
- o odznaczeniu "Medalem za Wyzwolenie Kuwejtu"

- o nadaniu przez MON odznaki "Polski Kontyngent w Królestwie Arabii Saudyjskiej 1991" za osobisty udział i godne reprezentowanie Wojska Polskiego w czasie działań w Zatoce Perskiej

Powyższa ekspozycja w sposób wizualny łączy patriotyczne dokonania przodków Pana Andrzeja Rymuta z jego własnymi zaszczytnymi dokonaniami na niwie wojskowej. Nadto, poza walorem historycznego przypomnienia członków rodziny, wskazuje również na poszanowanie tradycji i godnego naśladownictwa dokonań antenatów.

Gospodarz pokazał mi również zaszczytne podziękowania dowódcy Amerykańskich Sił Zbrojnych z dnia 3 maja 1991 r., za jego osobisty wkład w czasie operacji "Pustynna Tarcza" i "Pustynna Burza". 

Przedstawione fotografie pochodzą ze zbiorów Andrzeja Rymuta, który je udostępnił.

                                                                                                                         Bartłomiej Szyprowski

Działalność Juliusza Nowiny Sokolnickiego

Juliusz Nowina-Sokolnicki  uznający się za Prezydenta RP na Obczyźnie m.in. nadawał odznaczenia i awanse wojskowe. Jego działalność została potępiona przez Rząd RP na Uchodźctwie (oświadczenie  - Dz. U.R.P. z 1987 r., nr 1) jak  czynniki wojskowe.

oraz czynniki wojskowe (oświadczenie gen. Zygmunta Szyszko-Bohusza, gen. Bronisława Ducha i gen. Stanisława Maczka)

O działalności Juliusza Nowiny-Sokolnickiego, w tym kwestii nadawania odznaczeń i stopni wojskowych powstało kilka artykułów zarówno popularnonaukowych jak i naukowych, np:

- S. Strzemieniewski, Antylegalistyczna działalność na obczyźnie w latach 1955-1989 "Prezydenta Wolnej Polski" Juliusza Nowina-Sokolnickiego, "Mars. Problematyka i historia wojskowości. Studia i Materiały" 2002, nr 12,

- B. Ławszowski, Juliusz Nowina-Sokolnicki. Uwagi do biografii, "Mars. Problematyka i historia wojskowości. Studia i Materiały" 2002, nr 12,

- J. Strzemieniewski, "Generałowie" Juliusza Nowina-Sokolnickiego 1973-1990, "Mars. Problematyka i historia wojskowości. Studia i Materiały" 2002, nr 13

- J. Strzemieniewski, "Kawalerowie" Krzyża Orderu Virtuti Militari z nadania "Prezydenta RP" Juliusza Nowina-Sokolnickiego, "Mars. Problematyka i historia wojskowości. Studia i Materiały"  2006, nr 20,

- T. Lenczewski, Juliusz Nowina-Sokolnicki. Uwagi do biografii, http://web.archive.org/web/20110312013812/http://www.lenczewski.com.pl/sokolnicki.html,

- M. Henzler, Na tropach Prezydenta Rzeczypospolitej na Uchodźctwie, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1501577,1,na-tropach-prezydenta-rzeczypospolitej-na-uchodzstwie.read, 

W zakresie nadań stopni wojskowych, oprócz kwestii braku uprawnień do ich nadawania często nie sprawdzano rzetelnie poprzednich stopni wojskowych posiadanych przez osoby awansowane. Przytoczę kilka przykładów (z wykazu przytoczonego w: "Generałowie" Juliusza Nowina...) (boldem zapisy w artykule poniżej moje uwagi)

s. 136 – ppłk. Juliusz Nowina-Sokolnicki – mianowanie na stopień generała brygady w dniu 15 VIII 1978 r.

1. W zakresie jego stopnia wojskowego Tomasz Lenczewski podnosił:  

„Jedynym śladem tego [służby wojskowej i stopnia – dop. B.S.] stała się laurka w formie dyplomu „Polskie Siły Zbrojne, nr 530, Londyn 11 XI 1945 roku - Spełnił swój obowiązek wobec Polski poprzez służbę w szeregach Polskich Sił Zbrojnych w latach Drugiej Wojny Światowej” z podpisem ówczesnego Ministra Obrony Narodowej gen. Mariana Kukiela. Jako jej adresat figuruje „Ppułk. Juliusz Sokolnicki…”(M. Subritzky-Kusza, History of the Polish Goverment (in Exile) 1939-1990, New Zeland 1996, s. 48) Dopiero po 1972 r. zaczęły dochodzić inne elementy, jak rzekomy udział w wojnie i partyzantce oraz najwyższe odznaczenia bojowe Wtedy to osoby zainteresowane jego przeszłością zwracały się do archiwum brytyjskiego Ministerstwa Obrony z prośbą o informacje o rzekomej służbie wojskowej. Za każdym razem odpowiedź pozostawała niezmiennie negatywna” (T. Lenczewski, Juliusz Nowina-Sokolnicki. Uwagi do biografii, http://web.archive.org/web/20110312013812/http://www.lenczewski.com.pl/sokolnicki.html, dostęp: 20 IV 2020 r.).

2. W zestawieniu stopni oficerskich w latach 1935-1939 nie występują: Juliusz Sokolnicki, Juliusz Nowina ani Juliusz Nowina-Sokolnicki (R. Rybka, K. Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939, Kraków 2003; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939 r., Kraków 2006), co oznacza, że w tym czasie J. Nowina-Sokolnicki nie posiadał stopnia oficerskiego.

s. 137 - gen. IMOS dr Julian Haraschin- mianowanie na stopień generała brygady w stanie spoczynku z dniem 15 VIII 1978 r.

Julian Haraschin (używający od 12 września 1946 r. nazwiska Julian Polan-Haraschin)  był od 19 II 1946 r. sędzią Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie, zaś od 21 września 1946 r. do 1951 r. zastępcą szefa tego sądu i przewodniczył składom sądzącym członków podziemia niepodległościowego m.in. Antoniego Bieguna "Sztubaka" ze Zgrupowania NSZ kpt. Henryka Flamego "Bartka" czy Włodzimierza Dobiję z grupy "Narodowego Związku Walki". Z tytułu wydawania wyroków śmierci więźniowie bezpieki nazywali go "krwawy Julek" - vide: F. Musiał, Julian Polan Haraschin (19112-1984), sędzia WSR w Krakowie, "Aparat represji w Polsce Ludowej 1944-1989" 2004, nr 1; K. Brodacki, Trzy twarze Juliana Haraschina, Kraków 2015; A. Biegun, Moje życie, mój los, Kraków 2015

s. 138 - mjr Jan Piwnik "Ponury" - mianowanie do stopnia generała brygady z dniem 3 V 1988 r. Jeżeli przyjmiemy, że miał on stopień majora (nie odnaleziono dokumentu nominacyjnego, zaś na Nowogródczyznę pojechał w stopniu por.), to i tak pominięto kilka stopni niższych. "Ponury" został dopiero w 31 X 2012 r. mianowany do stopnia pułkownika. https://www.special-ops.pl/blog/id312,czy-major-ponury-byl-majorem. O nominacji przez J. Nowina-Sokolnickiego - https://ponury-nurt.blogspot.com/2012/03/gen-bryg-jan-piwnik-ponury.html, 

s. 138 - płk WiN Józef Rybicki "Maciej" - mianowanie do stopnia generała brygady z dniem 11 XI 1988 r.  Ostatni potwierdzony awans "Macieja" z 1 czerwca 1945 r. był na stopień kapitana, Rozkaz Delegata Sił Zbrojnych na Kraj nr 319 (Zatoka/3012), red. H. Rybicka, Warszawa 2004. Stąd nominacja do stopnia gen. brygady "przeskoczyła" cztery stopnie awansowe.

s. 139 - Stanisław Sojczyński "Warszyc" - dca KWP - mianowanie do stopnia generała dywizji z dniem 11 XI 1988 r. W tym wypadku nie przytoczono stopnia wojskowego "Warszyca", który w okresie działania KWP i chwili śmierci miał stopień kapitana, T. Toborek, Stanisław Sojczyński i Konspiracyjne Wojsko Polskie, Łódź 2007. Stąd nominacja do stopnia gen. dywizji "przeskoczyła" pięć stopni awansowych

s. 139 - Józef Kuraś "Ogień" - dca Zgrupowania Partyzanckiego PSZ na Podhalu - mianowanie do stopnia generała brygady z dniem 11 XI 1988 r. W tym wypadku również nie przytoczono stopnia wojskowego "Ognia", który w chwili śmierci miał stopień majora, stąd nominacja do stopnia gen. brygady "przeskoczyła" cztery stopnie awansowe

s. 139 - płk Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka"- mianowanie do stopnia generała brygady z dniem 11 XI 1989 r. "Łupaszka" nie miał stopnia pułkownika lecz był majorem.

s. 139 - płk Stanisław Prus "Adam" - mianowanie do stopnia generała brygady z dniem 11 XI 1989 r. Również on nie miał stopnia pułkownika lecz był  majorem (od maja 1944 r.), a potem od końca lipca 1944 r. do śmierci w 1945 r. był podpułkownikiem, J. Jóźwiakowski, Armia Krajowa na Zamojszczyźnie;  Z. Klukowski, Zamojszczyzna 1918-1959.

s. 140 - Andrzej Czajkowski "Garda", "Witold", "Sienkiewicz" - mianowanie do stopnia generała brygady z dniem 11 XI 1989 r. Cichociemny Andrzej Czaykowski (a nie Czajkowski) "Garda" we wrześniu 1944 r. otrzymał awans do stopnia majora, K. Tochman, Słownik biograficzny cichociemnych, t. I, Rzeszów 2008. Stąd awans do stopnia generała "przeskoczył" cztery stopnie oficerskie.  

Powyższe kwestie to tylko część nieścisłości w mianowaniu przez J. Nowina-Konopkę na wyższe stopnie oficerskie.

Nowe informacje dot. inspektora inspektoratu WiN Zamość

Wpadł mi w ręce nowy dokument IPN, z którego zdaje się wynikać, że funkcji ostatniego inspektora Inspektoratu Zamojskiego WiN nie sprawowali Stanisław Książek "Rota" oraz Marian Pilarski "Jar".

Jest to protokół przesłuchania Stefana Poździka "Wrzosa" przez PUBP Biłgoraj z 30 stycznia 1947 r.
Z zeznań "Wrzosa" - komendanta Obwodu Biłgoraj WiN (kryptonim K III) - wynika, że:
1. w połowie grudnia 1946 r.  S. Poździk "Wrzos" kontaktował się z oddziałem Hieronima Dekutowskiego "Zapory" -  którego oddziały operowały na Zamojszczyźnie - za pośrednictwem komendanta obwodu Zamość K I Mariana Pilarskiego "Jara",

2. inspektorem inspektoratu Zamojskiego WiN przed amnestią w 1947 r. był Konrad Bartoszewski "Wir".
- inspektor zamojski WiN przebywał w Warszawie.

Powyższy protokół przeczy również informacjom, że ostatnim inspektorem Zamojskim WiN był Stanisław Książek "Rota". Fakt, że dowództwo inspektoratu zamojskiego WiN przebywało w Warszawie potwierdził również  w swojej publikacji Rafał Wnuk (R. Wnuk, Konspiracja..., s. 46). Podawał on również, że inspektorem Zamojskim WiN do kwietnia 1947 r. był Konrad Bartoszewski "Wir" (R. Wnuk, Lubelski..., s. 263).
Nie ulega przy tym wątpliwości, że ujawnienie struktur w 1947 r. zlecił Konrad Bartoszewski "Wir", zaś na terenie inspektoratu Zamojskiego WiN osobiście przeprowadzali je Marian Pilarski "Jar" i Stanisław Książek "Rota". "Wir" był również od października 1946 r. do kwietnia 1947 r. zastępcą komendanta i szefem sztabu Okręgu Lubelskiego WiN (R. Wnuk, Lubelski..., s. 251, 261). W piśmie z 2 kwietnia 1947 r. do M. Pilarskiego "Jara" Konrad Bartoszewski "Wir" wskazywał m.in. „Mając całkowitą pewność, że decyzja ujawnieniowa była słuszna, proszę Was bardzo zróbcie wszystko, co można, by ujawnienie w obw[odzie] zamojskim było faktyczne". 

Inspektorat Zamojski WiN (kryptonim K) składał się z obwodów: zamojskiego (kryptonim K I), tomaszowskiego (kryptonim K II), biłgorajskiego (kryptonim K III) i hrubieszowskiego (kryptonim K IV). Wskazane w piśmie słowa: "ujawnienie w obw[odzie] zamojskim" i skierowanie pisma do M. Pilarskiego zdają się wskazywać, że w rzeczywistości był on wtedy jedynie komendantem obwodu zamojskiego WiN. 

Potwierdzeniem może być rozkaz awansowy z dnia 10 marca 1947 r., wydany przez Mariana Pilarskiego, w którym w podpisie figuruje "Komendant Obwodu K. I"

Tezę iż M. Pilarski pełnił jedynie funkcję komendanta obwodu Zamojskiego WiN od września 1946 r. do kwietnia 1947 r. przytacza również Rafał Wnuk (R. Wnuk, Lubelski..., s. 264). 

Być może tytułowanie "Roty" inspektorem w okresie amnestyjnym 1947 r. wynikało z faktu, że działał w imieniu inspektora "Wira", który na Zamojszczyznę nie przyjechał.
Jeżeli informacje z dokumentu odpowiadają rzeczywistości, zdaje się być możliwe, że M. Pilarski de facto chciał przejąć i pełnić funkcję inspektora Zamojskiego WiN, na co wskazuje również jego korespondencja z "Zaporą". Mogło to być wynikiem faktu, że Konrad Bartoszewski "Wir" przebywał w Warszawie.  Niemniej jednak z powyższych dokumentów i publikacji zdaje się wynikać, że funkcja inspektora zamojskiego WiN de iure była obsadzona przez K. Bartoszewskiego.

Bibliografia:
R. Wnuk, Konspiracja akowska i poakowska na Zamojszczyźnie, Lublin 1992,
R. Wnuk, Lubelski okręg AK-DSZ-WiN 1944-1947, Warszawa 2000.
                                                                                                                        Bartłomiej Szyprowski